شهرهاي جديد مردم را جذب نکرده اند

نوشته شده توسط:میثم مطلق در | ۲۱ دی ۱۳۸۹ - ۲۲:۴۶ | ۵ دیدگاه

ا گسترش شهرنشيني و افزايش تراکم شهري و نياز به پالايش اين جمعيت ، موضوع شهرهاي جديد نخستين بار در انگلستان مطرح شد که هدف آن انتقال جمعيت مرفه شهر لندن به پيرامون بود

جام جم آنلاين: با گسترش شهرنشيني و افزايش تراکم شهري و نياز به پالايش اين جمعيت ، موضوع شهرهاي جديد نخستين بار در انگلستان مطرح شد که هدف آن انتقال جمعيت مرفه شهر لندن به پيرامون بود

فکر ايجاد شهرهاي جديد در ايران با چند دهه سابقه در قالب شهرکهاي مسکوني ، نواحي صنعتي بروز يافت اما طرح آن به عنوان يک حرکت اساسي در نظام شهرنشيني کشور بيشتر براي تعادل بخشي جمعيت در محدوده کلانشهرها و مراکز عمده جمعيتي ، به نيمه دوم دهه60 بازمي گردد که وزارت مسکن و شهرسازي به عنوان مسوول برنامه ريزي کالبدي و انتظام بخشي نظام سکونتي ، برنامه ريزي ايجاد شهرهاي جديد را در دستور کار قرار داد.براي بررسي ابعاد گوناگون شهرهاي جديد، با دکتر محمد شيخي متخصص شهرسازي ، عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي و عضو هيات مديره جامعه مهندسان شهرساز و کارشناس مشاور شرکت عمران شهرهاي جديد به گفتگو نشسته ايم .شهرهاي جديد در ايران براساس کدام نيازها و اهداف شکل گرفته اند؛شايد بتوان گفت پيش از انقلاب ، شهرهاي جديد به مفهوم يک حرکت نوين در شهرسازي ، باايجاد شهر جديد پولادشهر آغاز شده است شهر جديد پولادشهر براي پاسخگويي به نيازهاي ناشي از کارخانه ذوب آهن و اسکان کارکنان مجتمع ذوب آهن به وجود آمد در همان سالها شهرکها يا شهرهاي ديگري نيز با همين نياز يعني پاسخگويي به اسکان کارکنان مجموعه هاي صنعتي ايجاد شدند، همچنين در دهه50 شهرهايي در خوزستان و تهران احداث شدند.اما پس از انقلاب ، ايجاد شهرهاي جديد از مصوبه هيات وزيران در سال شصت و چهار نشات مي گيرد که در اين مصوبه مقرر شد شهرهاي جديدي در کشور ايجاد شود. در سال 1368 شرکت عمران شهرهاي جديد تاسيس شد که براي ايجاد شهرهاي جديد و پشتيباني آنها18 شرکت براي 18 شهر ايجاد کرد. اهداف عمده اي که در اين دوره پيگيري مي شد، عبارت بودند از:جذب سرريز جمعيت شهرهاي بزرگ ، ايجاد يک محيط کيفي براي زندگي و جلوگيري از آلودگي هاي زيست محيطي و تخريب محيط زيست ، تخريب اراضي کشاورزي و باغهاي پيرامون شهرها و ايجاد يک زندگي مطلوب در شهرهاي جديد با شرايط جديد،کاهش تراکم و ترافيک و انبوهي جمعيت و فعاليت در شهرهاي بزرگ و کنترل رشد کلانشهرها،ايجاد بستري براي تامين مسکن طبقه متوسط و کمدرآمد و ايجاد اشتغال اينها اهداف اوليه اي بود که شرکت عمران شهرهاي جديد براي ايجاد شهرهاي جديد دنبال مي کرد.اما پس از سال 1375 در اين اهداف بازنگري شد، مثلا جابه جايي نقاط خطرخيز و سانحه خيز، تامين مسکن و خدمات براي مجموعه هاي صنعتي مثل شيرين شهر در اهواز، سيراف در کنگان و سلفچگان در منطقه ويژه سلفچگان همين طور ايده هاي جديدي مطرح شده است تا ظرفيت هاي گردشگري و فعاليتي يا حتي صنعتي در ايجاد شهرهاي جديد استفاده شود، مانند بحث شهر جديد ايوانکي که در حوزه مجموعه اي از شهرهاي صنعتي مطرح شده است.نکته ديگر اين که اگر ما3 دوره 10 ساله را در خصوص شهرهاي جديد در نظر بگيريم ، اين 3 مرحله عبارتند از: مرحله راه اندازي اوليه که بيشتر ساخت وسازها صورت مي گيرد، سپس مرحله انتقال که مربوط به جذب جمعيت و تقويت خدمات در اين شهرهاست ؛ در اين مرحله جامعه شهري شکل مي گيرد و سرانجام دوره سوم که مرحله تثبيت است بعضي از شهرهاي ما وارد مرحله دوم شده اند، جذب جمعيت را شروع کرده اند و نرخ رشد بسيار بالايي دارند، مانند شهرهاي جديد بهارستان ، انديشه ، پرديس و حتي هشتگرد و همچنين گل بهار در مشهد، سهند در تبريز، صدرا در شيراز که تقريبا وارد دوره جمعيت پذيري شده اند.آيا شهرهاي جديد توانسته اند در جذب جمعيت موفق باشند؛واقعيت اين است که به دلايل مختلف ، جذب جمعيت به شهرهاي جديد در حد انتظار نبوده است ، به اين معني که تقريبا در خوش بينانه ترين برآورد، حدود25 درصد از برآوردهاي اوليه جمعيت ، جذب شهرهاي جديد شده اند برآورد جمعيتي که در ابتدا براي شهرهاي جديد مي شد، آرمانگرايانه و غيرواقعي بود شيوه هاي برآورد جمعيت اين شهرها غالبا مانند شهرهاي موجود بود و در يک فضاي آرمانگرايانه و بلکه اقتدارگرايانه صورت مي گرفت ؛ در حالي که اصولا در دهه اول هر فعاليتي بويژه فعاليتي بزرگ مثل ايجاد شهرهاي جديد، امکان جذب جمعيت هاي آرماني مطابق برآورد اوليه وجود ندارد. براي بعضي از شهرهاي جديد، پيش بيني جمعيت تا500 هزار نفر، سيصد هزار نفر و امثال اينها شده که حتي در دنيا هم کم سابقه است ، يعني در کشورهاي ديگر هم جذب جمعيت به آرامي در حد ده هزار نفر،بيست هزار نفر و سي هزار نفر صورت مي گيرد.نکته مهم ديگر اين که خدمات زيربنايي مانند آب ، برق ، گاز و خدمات اوليه که جزو نيازمندي هاي زيستي جمعيت است ، با توجه به نبود همکاري دستگاه ها يا ناهماهنگي بين بخش هاي مسوول به حد کافي صورت نگرفته است ، يعني دستگاه هايي که براي تامين همين خدمات در شهرهاي بزرگ يا در شهرهاي مجاور، ميليوني و ميلياردي هزينه مي کردند، حاضر نبودند در شهرهاي جديد که بخشي از سياست هاي ملي در ارتباط با شهرنشيني است ، هزينه کنند؛ اين حرکت بيشتر با تکيه بر فروش زمين و اخذ هزينه هاي تامين خدمات از مردم صورت پذيرفت که از اول هم مشخص بود نمي تواند پاسخگو باشد. از سوي ديگر به دليل ناکافي بودن خدمات زيربنايي و روبنايي ، انگيزه هاي لازم براي جذب جمعيت فراهم نشد و بنابراين انتظاري نيست که در چنين شرايطي ، جمعيت حتي به حد پيشبيني واقعي برسد، چه رسد به پيش بيني هاي آرمانگرايانه همچنين در دنيا جذب جمعيت به شهرهاي جديد با انگيزه هاي جديد و وجود برتري هايي در شهرهاي جديد همراه بوده است وزارت مسکن و شرکت عمران شهرهاي جديد در پي آنند که پيش بيني و برآورد جمعيت براي اين شهرها را واقعي کنند و در ايجاد نقطه اي به عنوان شهر جديد و مکان يابي و معرفي اين مکان و تصوير آن ، دقت بيشتري شود و تامين خدمات براي اين شهرها در اولويت قرار گيرد خوشبختانه قانون ايجاد شهرهاي جديد اخيرا به تصويب مجلس رسيده و دستگاه ها را تا حدي موظف کرده است که درتامين خدمات زيربنايي و روبنايي را در شهرهاي جديد- حداقل مانند شهرهاي موجود- در اولويتهاي برنامه هاي خود قرار دهند اگر در دهه جاري نتوانيم حداقل هاي برآورده شده را جذب کنيم ، آن وقت مي توان در پايان دهه ، از شکست اين سياست در ايران صحبت کرد؛ اما هنوز براي قضاوت زود است.تعداد شهرهاي جديد براساس چه ضوابطي بوده است؛تا جايي که من اطلاع دارم ، تعداد شهرهاي جديد تابع ضابطه اي نبوده است ؛ اول صحبت از ايجاد30 شهر بود؛ ولي سپس به 18 شهر کاهش يافت و در حال حاضر حدود12 شهر جديد فعال داريم تعداد اين شهرها براساس نيازهاي مطرح شده و تا حدودي هم آرمانگرايي هاي اوليه مشخص شده که هنوز هم اين گرايش آشکار است ، يعني هنوز هم در ميان بعضي از مسوولان انديشه افزايش تعداد شهرهاي جديد رايج است ؛ حتي در ميان مسوولان محلي ، به اين اميد که بتوانند اعتباري جذب کنند و فعاليتي در منطقه مورد نظرشان راه بيندازند به نظر مي رسد که اين امر بايد ضابطه مند شود ايجاد شهر جديد مانند ايجاد يک مدرسه و درمانگاه نيست ؛ کار بسيار سنگين و هزينه بري است که بايد در سطح ملي و با يک عزم ملي، توانهاي ملي را براي ايجاد شهر جديد بسيج کنيم آيا اهداف مورد نظر در شهرهاي جديد برآورده شده است ؛اگر بخواهيم عملکرد شهرهاي جديد را ارزيابي کنيم به عنوان يک تجربه جديد در امر شهرسازي در کشور تجربه خوبي بوده است ؛ اما به لحاظ جذب جمعيت به نظر مي آيد که به اهداف اوليه نرسيده ايم خدمات زيربنايي نيز در بعضي شهرها تامين شده است و بعضي شهرها از اين نظر دچار کمبود هستند.شهرهاي جديد، به لحاظ شهرسازي و ساختار شهري هنوز نتوانسته اند به سوي انسجام کالبدي و نظم ساختاري هدايت شوند، پراکنده سازي و افزايش تراکم ها، کم توجهي به ايجاد فضاهاي شهري و مبلمان شهري و ابعاد فرادو بعدي شهرسازي يا طراحي شهري اصلا مطرح نبوده است از نظر اقتصادي گاه در ايجاد اشتغال در بخش ساختمان و خدمات پايه شهرهاي جديد توفيقاتي بوده ؛ اما در ايجاد فعاليت و اشتغال پيرامون اين شهرها محدوديت جدي وجود داشته است در مواردي مانند هشتگرد، اشتهارد و پرند کانون هاي صنعتي درست شده است که در جاي خود موفق هم بوده اما کمکي به جمعيت پذيري شهرهاي جديد نکرده اند شايد برخي معتقدند که در شهرهاي جديد، برنامه ريزي ما تمام شده است و از اين به بعد بايد به دنبال مسائل ديگر باشيم ولي من فکر مي کنم هنوز مشکل و گره اصلي ما در شهرهاي جديد، برنامه ريزي براي ايجاد شهرها اولويت بندي براساس آنها و انطباق دادن حرکت اجرايي با مسير برنامه ريزي شده است آيا ضرورتي براي بازنگري در طرح ايجاد شهرهاي جديد وجود دارد؛کاملا، ضرورت بازنگري اين سياست و طرحها کاملا احساس مي شود، يعني اگر منافع ملي را در نظر بگيريم و منافع جناحي ، دسته بندي ها و منافع مقطعي ، دستگاهي و بخشي را در جهت منافع ملي قرار بدهيم ، آن وقت درباره شهرهاي جديد هم مانند بسياري از طرحهاي ديگر، نيازمند به بازنگري خواهيم بود بايد با تجربه 15 ساله در اين زمينه ، سياست ايجاد شهرهاي جديد را ارزيابي و نقد کنيم ، آن هم يک نقد منصفانه و انديشمندانه ، به دور از احساسات و عواطف بايد ببينيم در چه جايگاهي قرار داشتيم ؛ از کجا حرکت کرديم و آن گاه با ارزيابي واقعي مسير آينده ، اولويت هاي آتي را پيدا کنيم حداقل نتيجه آن اين است که به جاي پرداختن به کميت ها، بيشتر به فکر کيفيت ها باشيم و از اين پس ، پاسخ به نيازهاي ملي و افزايش کيفيتها بيشتر مدنظر قرار گيرد.شيوه برنامه ريزي و طراحي ما، تکنيک ها و روشهاي برآورد جمعيت ، اشتغال و ساخت و ساز، غلط بوده است ؛ لازم است در شيوه طراحي و برنامه ريزي و محتواي اين طرحها بازنگري صورت گيرد.

نظرات
ارسال نظر

manicure
- ۱۳۹۶/۰۱/۱۹ - ۲۰:۳۶:۳۲
I like the helpful info you supply in your articles. I will bookmark your blog and check
again right here frequently. I am quite certain I will be informed
a lot of new stuff right here! Good luck for the following!
manicure
- ۱۳۹۶/۰۱/۱۹ - ۲۰:۵۲:۲۶
My brother suggested I might like this website.
He was once entirely right. This post actually
made my day. You can not imagine just how so much time I had spent for this info!
Thank you!
manicure
- ۱۳۹۶/۰۲/۱۶ - ۱۵:۴۹:۳۸
Very good information. Lucky me I discovered your website by chance (stumbleupon).

I have saved it for later!
http://danndiaz.weebly.com/
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۷ - ۲۲:۱۱:۱۴
Aw, this was a really good post. Spending some
time and actual effort to generate a really good article… but what can I
say… I hesitate a lot and never seem to get nearly anything done.
Percy
- ۱۳۹۶/۰۶/۱۵ - ۱۱:۵۶:۲۹
This info is invaluable. Where can I find out more?

شهرهاي جديد مردم را جذب نکرده اند

نظرات

ارسال نظر

manicure

manicure

manicure

http://danndiaz.weebly.com/

Percy