زیباسازی یعنی حس تعلق خاطر درونی

نوشته شده توسط:میثم مطلق در معماری » مقالات معماری | ۰۳ آذر ۱۳۹۱ - ۱۳:۲۹ | ۴ دیدگاه

به عقیده بسیاری از متخصصان زیبایی منظر اجرای یک پروژه شهری در حوزه زیبایی اگرچه مهم است اما مهم‌تر از آن، مدیریت، نظارت و کنترل فضاهای عمومی شهری زیباسازی شده است تا در اثر گذر زمان دچار اغتشاش بصری نشوند. جنبش زیباسازی شهری اگرچه در امریکا و در اواخر قرن19 و اویل قرن 20 میلادی آغاز شد اما اکنون دستاوردش ارتقای کیفیت زیست شهر و حفظ هویت شهری است تا تعلق خاطری مشترک برای شهروندان بسازد.

چه همین دیدگاه است که باعث می‌شود تا بیش از آن‌چه برای اجرای پروژه‌های زیباسازی شهری هزینه در نظر گرفته شود، مبالغی صرف نگهداری، نظارت و کنترل بر پروژه‌های اجرا شده شهری در حوزه‌های مختلف شود. این بهانه موضوع نشستی از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران با عنوان «مدیریت، نظارت مستمر و کنترل در زیباسازی شهری» بود تا بررسی شود چالش و دغدغه مدیریت شهری تهران در زمینه نظارت و کنترل پروژه‌های زیباسازی چگونه قابل حل است و اصولا کشورهای دیگر در این زمینه چگونه عمل کرده‌اند. به‌خصوص که در این نشست علمی – تخصصی خانم کمپبل و آقای کاوالی از کشور ایتالیا و مدیر بسیاری از پروژه‌های زیباسازی در شهرهای مهم جهان و دکتر بهزادفر، دانشیا دانشگاه علم و صنعت ایران نیز حضور داشتند. در شروع بحث دکتر شوشتری، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران ضمن برشمردن پروژه‌هایی که در این شهر در حال اجراست یا در آینده اجرا خواهند شد، به دو چالش عمده در زمینه مدیریت، نظارت و کنترل پروژه‌ها پرداخت و گفت: آن‌چه برای مدیریت شهری در اجرای پروژه‌ها مهم است یکی کیفیت اجراست و دیگری عدم‌پایان کار مناسب یک پروژه شهری است به‌گونه‌ای که پس از انجام و تحویل پروژه مدیر شهری احساس می‌کند کار مشکلاتی دارد. موضوع دیگر عدم‌نگهداری پروژه‌های اجرا شده است. برای مثال همین پیاده‌روسازی خیابان ولیعصر است که بالغ بر 200هزار مترمربع و بین چهار منطقه قرار گرفته. در نگهداری این خیابان که قرار بود الگوی فضاهای پیاده شهری تهران باشد برخی مناطق خوب عمل کرده‌اند اما برخی دیگر این‌طور نبوده و کار را با مشکلاتی مواجه کرده‌اند. وی با بیان این‌که در مدیریت پروژه‌ها، انجام آن یک مسئله و نگهداری از آن موضوع دیگری است، گفت: متاسفانه در کشور ما بخش نگهداری از پروژه‌های شهری ضعیف است حتی گاهی توجه نمی‌کنیم جدولی را که در حال کندن آن هستیم کی کار کرده‌ایم شاید حتی مدتی از چیدنش نگذشته باشد. از سوی دیگر توجهی به نحوه کار و هماهنگی بین اجزای در حال اجرا نمی‌کنیم.

مدیرعامل سازمان زیباسازی با اشاره به اقدامات صورت گرفته از سوی مدیریت شهری تهران برای رفع این مشکل گفت: شهرداری تهران به این نکته رسیده که باید به کیفیت منظر شهری بیشتر توجه کند که ما در سازمان زیباسازی با باز کردن پای دانشگاه‌ها در مطالعه و تحقیق در اجرای پروژه‌ها سعی کرده‌ایم این نقص را به‌گونه‌ای رفع کنیم و امیدوارم برگزاری چنین نشست‌هایی در این راه به ما کمک کند چرا که تهران الگویی برای دیگر شهرهای ایران است.

لئوناردو کاوالی، طراح شهری و صاحب پروژه‌های بزرگ زیباسازی در کشورهای ایتالیا و شمال اروپا و افریقا وقتی صحبتش را آغاز کرد بر این گفته دکتر شوشتری تاکید کرد که از آقای شوشتری به‌خاطر مقدمه‌اش سپاسگزارم چون موضوعی را که مطرح کرد کمک بسیاری به بحث خواهد کرد. اگرچه طرح‌ها و اجرای آن‌ها مهم هستند اما

همان‌طور که ایشان گفت هزینه نگهداری فضاهای عمومی زیباسازی شده امر بسیار مهمی است.

دکتر کاوالی قبل از توصیف دیدگاهش درباره تهران و بازدیدی که از آن داشته است به نمونه‌ای از پروژه‌هایی که در دیگر کشورها برای ارتقای کیفیت فضاهای شهر انجام داده بود پرداخت، از جمله طراحی یک پارک، پروژه‌ای در هلسینکی یا در شهر میلان. او درباره ویژگی طراحی این فضاها گفت: طراحی فضاهایی مانند یک پارک شهری به‌عنوان یک پروژه زیرساختی محسوب می‌شود بنابراین باید از بافت پیچیده شهری برای طراحی آن فاصله گرفت همچنین در طراحی فضاهای عمومی باید به موضوعاتی مثل نوع اقلیم، استفاده همه گروه‌ها از امکانات فضای عمومی و موضوعات زیست‌محیطی و توسعه پایدار توجه کرد.

کاوالی ادامه داد: در اجرای یک پروژه زیباسازی مکان، طراحی خوب و محیط‌های اطراف، بخش مهمی از پروژه را

تشکیل می‌دهند. به‌گونه‌ای که می‌توان گفت 90درصد یک پروژه را شامل می‌شوند. در حالی‌که موضوع فن‌آوری و تکنولوژی در پایداری زیست‌محیطی 10درصد باقی مانده است. این نکته را نباید از یاد برد که در طراحی مکان‌های عمومی نحوه طراحی مطرح نیست بلکه مهم‌ترین بحث در دسترس بودن فضا برای عموم شهروندان است.

او سپس درباره تهران گفت: اگرچه فقط دو روز است که در ایران هستم و توصیف تهران کار سختی است اما آرشتیکت‌ها همیشه حرفی برای گفتن دارند. تهران شهر بسیار بزرگی است و فکر می‌کنم 9میلیون نفر در آن ساکن باشند. برای بسیاری از کلانشهرهای دنیا در ابعاد تهران باید به یک مسئله توجه کنیم و آن این‌که اگرچه شهر رشد دارد و توسعه می‌یابد اما ابعاد انسانی آن از نظر توسعه انسانی تغییر نمی‌کند. بنابراین در توسعه فضاهای شهری باید بخشی به توسعه انسانی بپردازیم. از سوی دیگر متناسب با نقش شهر به طراحی شهری بپردازیم چرا که

همه شهرها یک نقش برای خود دارند. کاوالی با بیان این‌که قبل از آن‌که وارد تهران شوم تعاریف زیادی در زمینه زیباسازی داشتم چرا که این کلمه تعاریف بسیاری دارد، گفت: بحث ما بر سر این است که فضاهای عمومی را زیبا کنیم. در تهران بسیاری از مکان‌ها به‌لحاظ زیباسازی عالی هستند اما به نظرم در جاهایی به‌خاطر دیدگاهی که برخی افراد نسبت به شهرنشینی، عادات شهری یا غنای شهری دارند مورد غفلت قرار گرفته است. در برخی جاها کافی است کار جزئی صورت گیرد و برای زیباسازی جایی را پارک یا تمیز کنیم تا ببینیم چه چیزهایی برای دیدن وجود دارد و چقدر آن فضا زیبا می‌شود.

این طراح شهری به بازدیدی که از مجموعه تئاترشهر داشت اشاره کرد و گفت: این مجموعه اگرچه زیباست و کارکرد فرهنگی دارد اما مثل همه شهرهای بزرگ مشکلی دارد؛ خیابان آن‌جا چنان عریض است که مقیاس آن فضا را از بین برده و آن پارک و چهارراه را تحت‌تاثیر قرار داده

است. عموما در فضاهای عمومی به ابعاد توجه نمی‌شود و این مجموعه در شهر تهران نیز مصداق چنین موضوعی است.

زمانی که در طول خیابان ولیعص حرکت می‌کردم سوالی در ذهنم ایجاد شد که کسی جواب درستی به آن نداده است؛ اگر یک خارجی مثل من وارد شهر شما شود و بپرسد که مرکز شهر کجاست و چه چیزی باعث شده فلان مکان مرکزیت داشته باشد، کسی جوابی برای سوالم ندارد البته ممکن است چیزهایی گفته شود اما کامل نیستند. جاهایی را دیدم که بلوار بزرگی بود و حالت خطی داشت اما مرکزیت نداشت.

کاوالی اضافه کرد: وقتی به کشورم برگردم دوستان و هموطنانم سوالات زیادی درباره شما از من خواهند پرسید و من در صحبت‌هایم از خیابان ولیعصر بسیار خواهم گفت. در این‌جا می‌خواهم انتقادی داشته باشم تا سوالاتی در ذهن شما مطرح شود. خیابان ولیعصر بسیار زیباست با

درختان زیبایش که حالت طاق به‌ آن‌جا داده است این خیابان که در زمستان این‌قدر زیباست در تابستان مطمئنا زیباتر است. پس ساختار زیبایی در آن وجود دارد و نیاز دارد تا کمی آرایش و پیرایش شود، نیاز به تزئین دارد چرا که در حال حاضر جزئیات این خیابان در آن گم شده است دیده نمی‌شود.

تابلوهای شهر شما هم برایم زیبا بود و نشان‌دهنده فرهنگ‌های مختلف است. به نظرم جایی که تابلو نداشته باشد کسل‌کننده است. البته خیلی سخت می‌شود مرز بین جایی را که برای حفظ هویت است با جایی که قانون و قاعده آن‌جا را مشخص می‌کند از هم تفکیک کرد؛ این‌ها برداشت من از شهر شماست.

کمپبل نیز در توصیف تهران به‌همین تنوع فرهنگی آن اشاره کرد. وی به سوالی که کاوالی درباره مرکز شهر تهران مطرح کرده بود، پاسخ داد و گفت: اگر چه در بسیاری از دیدگاه‌های کاوالی با او هم‌نظرم اما دو نکته قابل بحث

وجود دارد. اصولا این سمبل‌های شهری هستند که به ما حس تعلق‌خاطر می‌دهند و برایمان نوعی هویت ایجاد می‌کنند. به‌گونه‌ای که این حس تعلق‌خاطر برای تک‌تک افراد یک شهر محوریت پیدا می‌کند. بنابراین در جواب سوال آقای کاوالی که پرسید مرکز شهر کجاست می‌توانم بگویم این مرکزیت متفاوت است. لزومی ندارد یک محل و یک جا مرکز شهر باشد. چیزی که مهم است هویت و حس تعلق‌خاطری است که باید بین افراد مشترک باشد و همین است که جامعه و جمعیت را با هم یکپارچه می‌کند. اگر ما منافع مشترک داشته باشیم هدف ما هم مشترک خواهد بود.

این استاد دانشگاه با اشاره به دلیل حضورش در تهران و این‌که ما به عملکرد شما در زمینه زیباسازی علاقه‌مندیم و به همین خاطر در این‌جا هستیم تا آن را با کارهایی که انجام داده‌ایم مقایسه کنیم، گفت: اصولا رویکردها به فضای عمومی متفاوت و مسائل مختلفی چون، فرهنگ، سیاست،

اجتماع بر آن تاثیرگذار است. من 20سال است که تجربه تدریس در زمینه زیباسازی فضاهای عمومی دارم و هر چه می‌گذرد می‌بینم چقدر آموزش این مفاهیم و این‌که چگونه روی فضاهای عمومی باید کار کرد به دانشجویان سخت است.

کمبپل با نشان دادن اسلایدهایی با بررسی شهر میلان ایتالیا و طرح قوانین این شهر در زمینه‌های پروژه‌های شهری تاکید کرد: پروژه‌های شهری از مجموعه‌ای از پروژه‌های خرد شهری تشکیل می‌شوند که هماهنگی و اجرای پلان شهری آن با شهرداری است و این هماهنگی که به‌خوبی نیز انجام می‌شود به زیباسازی شهر برمی‌گردد.

وی رویکرد به فضاهای عمومی در پروژه‌های شهری را پاسخ به این دو سوال دانست که آیا علتی برای وجود فضاهای شهری هست و این‌که چگونه می‌شود شهروندان را در فضاهای عمومی شهری حفظ کرد؟

دکتر مصطفی بهزادفر، دانشیار دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در این نشست بحث نگاهی به تنوع سیاست‌های زیباسازی شهری ایران با تاکید بر تهران را مطرح کرد. او گفت مفهوم زیباسازی جوهر طراحی یک مکان است و فضا به‌وسیله توده‌ها یا کالبدهای که می‌خواهند فضا را به مکان تبدیل کنند محبوس می‌شود. وقتی فضا محبوس شود، آن‌هایی که در فضا زندگی می‌کنند و همچنین خود جوهر فضا دچار دل‌اندوهی می‌شود؛ یعنی یک نوع نوستالژی یا نسبت به آزادی پیدا می‌کند. پس برای آن‌که در جریان تبدیل فضا به مکان کاری کنیم که حس نوستالژیای از دست رفته آزادی ما را نگران نکند احتیاج داریم با مکان چنان کنیم که از بازتاب آن، دل‌اندوهی ما تعدیل شود. بنابراین به‌سمت چیزی که برای ما دلپذیری ایجاد می‌کند پناه می‌بریم و آن چیز، زیبایی است که برای ما انبساط‌خاطر ایجاد می‌کند و طراحان از طریق آن سعی

می‌کنند دل‌اندوهی نسبت به فضا و آزادی از دست رفته را تعدیل کنند.

دکتر بهزادفر با بیان این‌که امروزه در فضای شهری این وظیفه به عهده زیباسازی است، گفت: زیباسازی یک فرآیند عملی در فضای شهر است که در جست‌وجوی زیبایی و تامین آن است تا مکان را فضا کند و به آن حال‌وهوا دهد؛ چیزی که در زبان طراحی به آن کیفیت می‌گویند بنابراین برای آن‌که بخواهیم کیفیت را راه بیندازیم، طراحی مطرح می‌شود و زیباسازی از طریق آن سعی می‌کند کیفیت را تامین کند تا بتواند از طریق عناصری که زیبایی را بازتاب می‌دهند، این هدف را محقق کند. در نهایت شاخص‌ترین بازتاب زیبایی تناسبات بصری است که از طریق آرایه‌ها و پیرایه‌های روزمره آن را انجام می‌دهیم.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که زیبایی انبساط‌خاطر ایجاد و انبساط‌خاطر زمینه‌های حس آزادی از دست رفته را

تعدیل می‌کند، گفت: زیبایی در جریان ارگانیک توسعه و تحول شهری به‌صورت منطقی وجود دارد؛ یعنی یک جریان اندام‌واره‌ای و سازگار با طبیعت که به‌صورت ناخودآگاه و شهودی از سوی طراح اعمال می‌شود؛ مثل باغ دولت‌آباد که هم حس تقارن، تاکید و حرکت را می‌شود در آن دید و هم عناصری مانند تنوع رنگ، شکل و سایه‌ها.

بهزادفر با بیان این‌که اگر به تاریخ معماری و طراحی شهری خود نگاه کنیم از این دست زیباسازی‌ها بسیار دیده می‌شود، گفت: در شرایط امروز ما نمی‌توانیم به‌راحتی شهود کنیم چرا که با توجه به سرعت و شتاب توسعه، حرکت بر مبنای ارگانیکی و شهودی غیرممکن است؛ این اتفاق نه در ایران که در اروپا نیز هست.

ادامه مطلب را می توانید در همشهری معماری شماره 13 بخوانید

نظرات
ارسال نظر

manicure
- ۱۳۹۶/۰۱/۱۹ - ۱۲:۳۸:۴۹
I am not sure where you are getting your information, but great topic.
I needs to spend some time learning more or understanding more.
Thanks for excellent information I was looking for this information for my mission.
How can you get taller in a week?
- ۱۳۹۶/۰۵/۱۹ - ۰۷:۳۷:۳۱
Good post. I learn something new and challenging on blogs I stumbleupon on a
daily basis. It's always useful to read through content from other writers and practice something
from other websites.
How long does Achilles tendonitis last for?
- ۱۳۹۶/۰۵/۳۱ - ۰۹:۰۹:۲۲
I don't even know how I ended up here, but I thought this
post was great. I don't know who you are but definitely
you are going to a famous blogger if you aren't already ;)
Cheers!
Juliet
- ۱۳۹۶/۰۶/۱۶ - ۰۲:۵۳:۵۸
Ahaa, its fastidious discussion about this post
at this place at this weblog, I have read all that, so now me also commenting here.

زیباسازی یعنی حس تعلق خاطر درونی

نظرات

ارسال نظر

manicure

How can you get taller in a week?

How long does Achilles tendonitis last for?

Juliet