از بلوار کشاورز تا سد کرج

نوشته شده توسط:میثم مطلق در معماری » منظر | ۰۴ آذر ۱۳۹۱ - ۱۵:۵۲ | ۴ دیدگاه

محدوده تاریخی بلوار کشاورز، محدوده‌ای است خارج از تهران ناصری و تهران قدیم دوره قاجاریه. در زمان فتحعلی شاه که آب کرج را برای استفاده شرب و کشاورزی به تهران منتقل می‌کردند و انتهای مسیر آب کرج به تهران از این مسیر وارد تهران می‌شود. بعدها هم اولین تصفیه‌خانه آب تهران هم در محدوده بلوار، ابتدای خیابان حجاب فعلی ساخته شد که هنوز هم وجود دارد. این منطقه تا سال‌ها به آب کرج معروف بود. قبل از دوره پهلوی اول، تا حدودی عمرانی را که امیرکبیر در منطقه امیر آباد به وجود آورد و در ادامه آن زمین‌های مستوفی الممالک (یوسف آباد) باعث شد که فضاهایی که در آنجا بود آباد شود. حتی بخشی هم مربوط به جلال‌الدوله بود که در آن باغ‌های معروفی وجود داشت. با روی کار آمدن پهلوی اول و توسعه تهران پس از پر کردن خندق تهران واقع در خیابان انقلاب فعلی در شمال این خیابان تاسیسات و فضاهایی که عمدتا فرهنگی بودند، ساخته شد. مثل دبیرستان البرز و مهم‌تر از آن دانشگاه تهران. ورودی دانشگاه تهران در خیابان انقلاب بود، اما انتهای آن به آب کرج منتهی می‌شد و محدوده وسیعی را بین خیابان ۱۶ آذر فعلی و قدس در برمی‌گرفت. دانشگاه تهران در این محدوده تأثیر بسزایی بر محیط داشت. در ضلع جنوبی دانشگاه تهران مراکز کتاب فروشی شروع به فعالیت کردند و در حوزه شمالی ما فضاهایی به وجود آمد که به پاتوق‌های فرهنگی و دانشجویی تبدیل شدند. پاتوق‌ها، اقامتگاه‌ها و مکان‌های فرهنگی و تفریحی‌ای که مخاطب‌شان، مخاطب دانشجویی بود و در روزگاری این مکان‌ها از این ویژگی تبعیت می‌کرد. در ضلع شمال آب کرج زمین جلالیه مشهورترین مکان بود که تبدیل به میدان اسب‌سواری شد و بسیار مورد توجه بود. «ژدرم» در مورد زمین جلالیه نقل می‌کرد که اولین نمایشگاه مدرن صنعتی ایران در دوره پهلوی اول در اینجا برپا شد و حتی پرواز بالن و خیلی چیزهای دیگر در این میدان انجام شد. نمایش‌های سیرک هم در آن برگزار می‌شد، تا اینکه سال‌ها بعد، میدان جلالیه تبدیل به پارک لاله فعلی شد. میدان جلالیه پیش از آنکه تبدیل به پارک لاله بشود، محل اجتماع و به نوعی مرکز ثقل تفریحی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی بود. در سال ۱۳۳۹ که هنوز اینجا به پارک تبدیل نشده بود آخرین اجتماع مهم جبهه ملی ایران در همین زمین جلالیه برگزار شد. این مکان در تاریخ سیاسی، صنعتی و زندگی شهری و بسیار مهم بود.

در زمان پهلوی دوم، زمین جلالیه تبدیل به پارک شد؛ پارکی که کارکردی فرهنگی هم داشت و در آن فضاهایی فرهنگی تعبیه و طراحی شده بود. این پارک دو موزه داشت. موزه فرش و موزه هنرهای معاصر، یکی در شمالی و دیگری در غرب پارک، مجاور خیابان کارگر یا امیرآباد. این دو موزه را دو نفر از بهترین معماران پیش از انقلاب طراحی کردند که هنوز هم به عنوان یکی از نمونه‌های مناسب معماری معاصر از آنها، در جمع معماران یاد می‌شود. بزرگ‌ترین گنجینه آثار هنرهای تجسمی از اروپا و آمریکا، مثل پیکاسو و ونگوگ و بسیاری از هنرمندان و نقاشان نامدار دنیا در موزه هنرهای معاصر قرار دارد. علاوه بر اینها سالن تئاتری هم در این پارک برای نمایش‌های عروسکی و تئاترهای کودکان قرار دارد که آن موقع با هدف پوشش دادن فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخته شد. حضور دانشگاه تهران در جنوب این پارک و حضور این فضاهای فرهنگی در اطراف آن، این پارک را تبدیل به یک پاتوق فرهنگی و دانشجویی کرد و اگرچه هنوز هم «آب کرج» فضای مورد علاقه و تفریحی همه مردم تهران است اما زمانی که این بلوار (باغ راه) شکل می‌گیرد، این بخش بلوار (یعنی از خیابان وصال به سمت امیر آباد) تبدیل به مکان فرهنگی می‌شود. در این بلوار سینمایی هم شکل گرفت به نام سینما بلوار که بسیاری از فیلم‌های روشنفکری و خاص سلیقه دانشگاهیان در آن دوره را به نمایش درمی‌آورد و بعد از انقلاب تبدیل به جایی برای نمایش فیلم‌های کودک شد. از سوی دیگر برج‌های سامان را در این بلوار ساخت که طراح آنها نادر اردلان بود. این برج‌ها از نظر ویژگی‌های کار برج سازی، بسیار ویژه و خاص بود که تعریف بسیار محکم و جالبی داشت. این برج‌ها در امتداد خیابان وصال و حجاب واقع شده‌اند که در اطراف و کنار آنها کافه‌ها و رستوران‌های مشهوری وجود داشت. برج‌های سامان اقامتگاه افراد متوسط روبه‌بالا بود. ساختمان وزارت کشاورزی هم در این بلوار و در جنب این برج‌ها تاسیس شد که سال‌ها بعد زمین آن نشست کرد و برج وزارت کشاورزی کمی کج شد. با آمدن الیزابت دوم (ملکه انگلیس) به ایران در دوره پهلوی این بلوار به نام بلوار الیزابت در آمد و بعد از انقلاب به‌دلیل وجود ساختمان وزارت کشاورزی در آن به بلوار کشاورز تغییر نام داد. فضای ییلاقی تهرانی‌های دوره قاجار، ناخودآگاه یا هدایت شده به یک فضای تفریحی قشر دانشجو و فرهنگی تهران تبدیل شد و حداقل در دهه ۴۰ و اواخر ۵۰ مخاطب اصلی خودش را از این قشرها می‌گرفت. به عنوان مثال یکی از معروف ترین مغازه‌های صفحه فروشی تهران در این خیابان قرار داشت یا آونگ که هنوز هم به عنوان یک کمپانی موسیقی در حال فعالیت است. از طرفی اگر میدان ولیعصر را به عنوان انتهای بلوار بدانیم وجود سینماها در آن هم باز به این فضای فرهنگی تشدید کرد که سینماهای آن مشهور بودند. زمانی که انقلاب اسلامی به وقوع می‌پیوندد، می‌بینیم که این منطقه به مرکز شهر تبدیل می‌شود اگرچه الان مرکز شهر کمی بالاتر و به میدان ونک رسیده است. به تدریج این محل تحت تاثیر فضاهای تجاری میدان ولیعصر قرار می‌گیرد و مغازه‌هایی با مخاطب قشر متوسط را در خود جای می‌دهد و اگرچه هنوز فضاهای فرهنگی آن وجود دارد یک نوع خستگی را در این منطقه و در فضای پارک و بلوار می‌بینیم.
ایجاد هتل عظیم اسپیناس در این خیابان باعث می‌شود وزن این خیابان سنگین شود چون این خیابان با آن نارون‌ها و مسیر آبی که از وسط بلوار می‌گذرد، یکی از زیباترین خیابان‌های تهران است و هیچ بروشور توریستی از تهران را نمی‌بینید که عکسی از این خیابان در آن نباشد چون زیباترین خیابان تهران است و خوشبختانه این زیبایی منظره بصری هنوز باقی است و می‌شود استفاده‌های خیلی زیادی از این خیابان کرد و محورهایی مثل خیابان فلسطین و وصال که هرکدام سابقه فرهنگی طولانی دارد همه اینها به این بلوار ختم می‌شوند که از نظر بار فرهنگی خیابان بسیار
پرظرفیتی است.

مطالب مرتبط:

یک تهران و یک بلوار

نظرات
ارسال نظر

manicure
- ۱۳۹۶/۰۱/۱۹ - ۱۳:۱۰:۱۳
Pretty section of content. I just stumbled upon your site and in accession capital to assert that I get in fact enjoyed account your blog posts.
Any way I will be subscribing to your feeds and even I
achievement you access consistently quickly.
manicure
- ۱۳۹۶/۰۲/۱۷ - ۱۷:۴۰:۰۴
You really make it seem so easy with your presentation but I find this matter to be actually something that
I think I would never understand. It seems too complex and very broad for me.
I'm looking forward for your next post, I'll try to get the hang of it!
http://jollypsychopath10.soup.io
- ۱۳۹۶/۰۳/۰۱ - ۰۰:۴۲:۱۲
This is a topic that's close to my heart...
Cheers! Where are your contact details though?
Can stretching help you grow taller?
- ۱۳۹۶/۰۵/۳۱ - ۰۹:۴۵:۵۵
Your mode of explaining everything in this paragraph is in fact
pleasant, all can without difficulty be aware of it, Thanks a lot.

از بلوار کشاورز تا سد کرج

نظرات

ارسال نظر

manicure

manicure

http://jollypsychopath10.soup.io

Can stretching help you grow taller?