یک ​تهران ​و ​یک ​بلوار

یک تهران و یک بلوار

نوشته شده توسط:میثم مطلق در معماری » معماری ایران | ۰۳ آذر ۱۳۹۱ - ۲۳:۳۰ | ۱۲ دیدگاه

یکشنبه, ۱۶ -۲۶۷۴ ۰۵:۴۱

به این مطلب امتیاز دهید

(1 رای)

یک تهران و یک بلوار

ماهنامه همشهری معماری/علی رنجی پور

خیلی از شهرها را به بلوارهای‌شان می‌شناسند. مثلا پاریس به شانزه‌لیزه‌اش می‌نازد، سن‌پترزبورگ را خیلی‌ها با نئوتسکی می‌شناسند و خیلی‌ها بلوار کشاورز را تافته‌ای جدابافته در تهران امروزی می‌بینند. در امتداد این بلوارهاست که مناسبات اجتماعی شهروندان در مقیاس شهری مجسم می‌شود؛ در طول نه‌چندان بلند و عرض پهن اینها و زیر سایه درختانی که در دو طرفشان بالا رفته‌اند؛ اینجاست که روابط اجتماعی مردم، در قالب‌هایی چون پیاده‌روی، دوچرخه و درشکه‌سواری، کافه‌نشینی و چای و قهوه‌خوری، دستفروشی و.... خود را نشان می‌دهند و در امتداد این بلوارهاست که نخستین نشانه‌های همزیستی مناسبات خشن زندگی مدرن، با ارزش‌های انسانی پیوند می‌خورد. در امتداد این خیابان‌های پهن است که سواره‌ها راه‌شان را می‌روند و پیاده‌ها ،و هر دو به همان اندازه از خیابان سهم دارند که دیگری. در امتداد نئوتسکی است که داستان‌های روسی اتفاق می‌افتد. در شانزه‌لیزه است که فرهنگ اروپایی و فرانسوی خود را به رخ می‌کشد و در بلوار کشاورز است که می‌توان به نشانه‌های حیات انسانی شهری ایرانیان امروزی برخورد.

در میان همهمه و شلوغی تهران، تنها این بلوار کشاورز است که مردم پیاده‌اش هر یکی به هدفی، راهشان را نه در میان انبوه ماشین‌ها، بلکه در لابه‌لای درختان و در فضاهای عریض پیاده‌روهای کناری و مرکزی باز می‌کنند و پیش می‌روند. دوچرخه‌ها هم همین‌طور و سواره‌ها هم... تنها بلوار کشاورز است که هم به‌واسطه نهر و جوی و سرسبزی‌اش تفرجگاه است و هم به‌واسطه اینکه فضاهایی مدرن مثل دانشگاه و وزارتخانه و بیمارستان و اداره و... را در خود جای داده و مدرن‌ترین خدمات شهری را به شهروندانش
ارائه می‌کند.
در بلوار کشاورز است که جمعه‌ها صف نماز جمعه به خیابان می‌کشد و اینجاست که خستگی دانشجویی که در معتبرترین دانشگاه ایران درس می‌خواند به هواخوری و پیاده‌روی با دوست و رفیق و آشنایی از تن در می‌رود. در میان این همه خیابان و در میان این همه معابر که چون باند رفت و برگشت‌شان را از هم جدا کرده‌اند، «بلوار» صدای‌شان می‌کنند، تنها این بلوار است، تنها بلوار کشاورز است که می‌توان آن را مترادف با تعریف واقعی بلوار معنی کرد؛ از آن بلوارهایی که خیلی از شهرها از آن ندارند و آنهایی که دارند، به داشتنش مباهات می‌کنند. این گزارش برداشتی است از کالبد و روح اجتماعی بلوار کشاورز
تهران.
تاریخچه
در وسط بلوار کشاورز کانال کوچکی از آب می‌گذرد که در گذشته نهری روان بوده و هنوز هم نصفه و نیمه روان است. این نهر را از آنجا که از رودخانه کرج، برای مصارف کشاورزی و حتی آشامیدنی تهران ناصری منشعب کرده بودند، نهر کرج یا آب کرج می‌نامیدند. گفته می‌شود نهر کرج هم یکی دیگر از میراث صدارت سه و نیم ساله امیرکبیر در ۱۵۰ سال پیش بوده است. در منابع تاریخی نه‌چندان زیاد درباره تاریخچه خیابان‌ها و محله‌های تهران آمده است که «نهر کرج در واقع رودخانه‌ای بود که از رودخانه کرج منشعب می‌شد و به سمت اراضی بهجت‌آباد حرکت نموده و از این اراضی به سمت دارالخلافه تهران امتداد می‌یافت. آب این نهر برای مقاصد کشاورزی و جهت آب شرب منازل در تهران قدیم استفاده می‌شده‌است. تا قبل از لوله کشی تهران این نهر نقش عمده‌ای در تامین آب تهران داشت. موقعیت جغرافیایی نهر کرج منطبق بر بلوار کشاورز کنونی است.»
بلوار کشاورز به این سبب همواره یکی از تفرجگاه‌های مردم تهران از گذشته تا کنون بوده است؛ چه آن موقع که هنوز خبری از بلوار نبود و جز نهر آبی صاف و روان چیزی به چشم نمی‌خورد، چه زمانی که به نام «بلوار الیزابت دوم» شناخته می‌شد، چه در دوره مهاجرت‌های گسترده به تهران در اوایل انقلاب و چه ‌اکنون که جزو معدود مسیرهای پیاده‌روی رسمی در مرکز شهر شناخته می‌شود. هنوز هم اگر از قدیمی‌ها دراین‌باره بپرسید، با آب و تاب برای‌تان تعریف خواهند کرد که چه جمعه ظهرها و بعدازظهرهایی بساط نان و پنیر ی پهن می کردند و با خانواده می‌رفتند لب آب کرج.

موقعیت شهری
بلوار کشاورز یکی از مهم‌ترین معابر و خیابان‌های شرقی- غربی تهران است که از میدان ولیعصر در مرکز تهران شروع می‌شود و به خیابان دکتر قریب و نرده‌های بیمارستان هزار تخت‌خوابی امام خمینی(ره) می‌رسد. بلوار ۲۲۰۰ متری در طول مسیر خود از چند تقاطع فرعی و تقاطع‌های اصلی فلسطین، نادری، وصال شیرازی، قدس، ۱۶ آذر، خیابان کارگر و جمال‌زاده می‌گذرد. عرض بلوار کشاورز تقریبا ۶۰ متر است که حدود ۲۲ متر آن را فضای وسط بلوار اشغال کرده که مخصوص پیاده‌روی و مسیردوچرخه‌سواری است و باقی فضای سواره‌رو و پیاده‌روهای دو طرف را پر کرده است. بلوار کشاورز را به‌لحاظ اهمیت شهری و تاریخی هم‌ردیف خیابان‌ها و معابر مهم مرکز کنونی شهر تهران مثل محدوده‌های میانی خیابان ولیعصرو خیابان انقلاب ارزیابی کرد.

اهمیت بلوار
اهمیت بلوارها در همه دنیا، به مناسبات اجتماعی است که درون آنها اتفاق می‌افتد و رفت‌وآمد و برقراری ارتباط میان پیاده‌ها و تا حدودی سواره‌هاست که بلوار را متفاوت از هر معبر و گذر شهری دیگری می‌کند. وضعیت بلوار کشاورز هم که شاید تنها بلوار پایتخت است، همین گونه است. روزانه هزاران نفر شهروند تهرانی و غیرتهرانی، سواره و پیاده از اینجا می‌گذرند. این بلوار به دلیل آنکه در مرکز اداری و تجاری تهران قرار گرفته محل تردد بسیاری است.
اگرچه خود بلوار کشاورز به‌جز در محدوده میدان ولیعصر هیچ مرکز مهم تجاری ندارد، اما مسیر بسیاری از مجتمع‌های تجاری مهم مرکز شهر تهران از بلوار می‌گذرد. از سوی دیگر عواملی چون نزدیکی به دانشگاه تهران، قرار گرفتن چندین اداره دولتی، بیمارستان و مراکز تفریحی باعث می‌شود که روزانه رفت‌وآمدهای زیادی از اینجا انجام بشود. بلوار کشاورز یکی از زنده‌ترین خیابان‌های امروز تهران است. چه در ساعات روز که تقریبا همه خیابان‌ها و معابر مرکزی شهر تهران شلوغند و چه در ساعات بعدازظهر و شب که نوبت به رونق محله‌ها و خیابان‌هایی می‌رسد که یا محله‌ای برای زندگی‌اند یا مراکز تفریح عصرگاهی و شبانه.
ویژگی‌های طبیعی
بلوار کشاورز یکی از معدودترین خیابان‌ها و معابر تهران است که در کنار یک نهر مستقیم و دست‌ساز ساخته شده است. مانند همه خیابان‌ها و معابری که از کنار رودخانه‌ها و نهرها و جوی‌های روان می‌گذرند، بلوار کشاورز هم ویژگی‌های طبیعی خاصی دارد. در محدوده میانی بلوار، انواع پوشش‌های گیاهی را می‌توان دید که شاید نمونه آنها را در کمتر منطقه‌ای در تهران بتوان سراغ گرفت. در دو طرف بلوار هم، مانند بسیاری از خیابان‌های هم‌سن و سال بلوار ردیف‌های چنار کاشته شده که بعد از ۷۰، ۸۰ سال بر سراسر خیابان سایه انداخته‌اند. خیلی اوقات لذت قدم زدن‌های تابستانی در بلوار کشاورز را، به‌خصوص اگر کمی باد هم بوزد، می‌توان با لذت قدم زدن در پارک‌های کوهستانی شمال شهر مقایسه کرد.

تیپ‌شناسی بلوار
بلوارها در تعریف درست شهری‌شان، معمولا در یک راستای مستقیم از یک نقطه مهم شهری شروع و به نقطه مهم دیگر می‌رسند. بلوارها معمولا طول خیلی زیادی ندارند، چون باید میان این دو نقطه مهم مناسب برای پیاده‌روی که حرکت غالب در بلوار است، باشند. بلوارها باید مسیرهایی مناسب برای حرکت‌های پیاده و سواره باشند، ضمن آنکه ظرفیت لازم برای حرکت‌های فرعی مثل دوچرخه‌سواری و حتی درشکه‌سواری را هم داشته باشند. به همین دلیل است، که عرض آنها
به خصوص در نسبت با طول‌شان چندان کم نیست. این خصوصیات را در تهران فقط بلوار کشاورز دارد. آن هم فقط در محدوده میدان ولیعصر تا چهارراه کارگر (امیرآباد). در این محدوده هم طول آن مناسب برای پیاده‌روی است و هم عرض آن ظرفیت لازم برای این کار را فراهم کرده. و از این دو، مهم‌تر خصوصیت‌های شهری، طبیعی و جغرافیایی بلوار هم به‌لحاظ کیفی این قابلیت را به‌وجود آورده و جذابیت‌های لازم برای پیاده‌روی و برقراری تعاملات و مناسبات اجتماعی در این محدوده را فراهم کرده است. اما در محدوده غربی بلوار کشاورز، از امیرآباد تا بیمارستان امام، نه به‌لحاظ شهری و اجتماعی و نه به‌لحاظ فیزیکی چنین ظرفیت‌هایی وجود ندارد. شاید برای همین است که وقتی کلمه بلوار به گوش‌مان می‌خورد، نا‌خودآگاه محدوده شرقی بلوار کشاورز توی ذهن‌مان مجسم می‌شود و هیچ تصویر آشنایی از محدوده غربی آن در ذهن به‌وجود نمی‌آید.

مراکز و ساختمان‌های عمومی اداری و تجاری
در سراسر بلوار کشاورز می‌توان به ساختمان‌های اداری زیادی اشاره کرد؛ از ساختمان شرکت‌های بزرگ و کوچک خصوصی گرفته تا ساختمان‌های فرعی و اصلی چند وزارتخانه. معروف‌ترین آنها برج بلند و معروف شیشه‌ای وزارت کشاورزی است. این ساختمان به همراه چند برج بلند دیگر در بلوار کشاورز، جزء نخستین نشانه‌های ذهنی برج‌سازی مدرن و مکعبی در تهران به شمار می‌روند که دانشگاه تهران را هم با اینکه بیشتر به‌عنوان مرکز آموزشی و فرهنگی شناخته می‌شود، می‌توان جزء مراکز مهم اداری بلوار کشاورز در نظر گرفت. در طول بلوار کشاورز خبری از هیاهوی معروف خرید و فروش دستفروش‌ها و فعالیت‌های خرد تجاری نیست. اینجا خود مرکز تجاری مهمی ندارد؛ مگر در غرب بیمارستان پارس که یک پاساژی ساخته شده که آن هم غیر‌ از «کافه پراگ»ش، بقیه مغازه‌هایش رونق چندانی ندارند. بااین‌حال مغازه‌ها و واحدهای تجاری اطراف میدان ولیعصر بسیار پررونق‌اند و این رونق اغلب تا محدوده خیابان فلسطین ادامه پیدا می‌کند.

مراکز خدماتی
اینجا یکی از مراکز مورد علاقه بانک‌های دولتی و خصوصی برای تاسیس شعبه است. در طول بلوار هر بانکی حداقل دو شعبه دارد. غیر‌از اینها قرار داشتن دو بیمارستان معروف تهران، بیمارستان‌های ساسان و پارس، بار خدماتی بلوار کشاورز را به مقدار زیادی بالا برده است. از جمله ساختمان‌های مهم دیگر بلوار می‌توان به هتل اسپیناس اشاره کرد که بیشتر از آن به‌عنوان محل اقامت مسافران ایرانی و خارجی که با مقاصد اداری به تهران سفر می‌کنند، استفاده می‌شود. در طول بلوار چند خوابگاه دانشجویی هم وجود دارد که هم بار خدماتی دارند و هم فرهنگی. پارک لاله هم با اینکه کاربری‌ها و کارکردهایی علاوه بر خدماتی دارد، اما از مهم‌ترین فضاهایی است که بلوار کشاورز را تعریف می‌کند. پارک لاله، بی‌تردید جزء پنج پارک بزرگ و مهم تهران به شمار می‌آید. بالغ بر یک‌سوم جداره شمالی محدوده اصلی بلوار را پارک لاله به خود اختصاص داده است. این محدوده خطی البته فقط کاربری خدماتی دارد، اما فضاهای فرهنگی داخل، باعث شده تا پارک روی بلوار تاثیر فرهنگی هم بگذارد.

مراکز فرهنگی و آموزشی
دانشگاه تهران مهم‌ترین مرکز آموزشی ایران است. اگرچه درحال‌حاضر (دست کم تا زمان اجرایی شدن طرح توسعه دانشگاه تهران) دانشگاه با جداره بلوار تماس ندارد، اما فاصله بسیار کم، باعث شده تا عملا بخش جنوبی بلوار، به‌ویژه از خیابان وصال تا چهارراه امیرآباد، تحت تاثیر دانشگاه قرار بگیرد. این تاثیر البته بیش از آنکه مانند تاثیر مشابه دانشگاه بر خیابان انقلاب باشد و به رونق کار و بار کتابفروشی‌ها بیانجامد، از نوع تاثیرات اجتماعی و شهری است.
نظیر آنچه در جنس مناسبات اجتماعی در این محدوده دیده می‌شود، یا آنچه در معماری ساختمان‌های جداره جنوبی بلوار، در همان محدوده دانشگاه خود را نشان می‌دهد. از دیگر مراکز فرهنگی بلوار کشاورز می‌توان به سینما بلوار اشاره کرد که به خصوص برای آنهایی که دوران کودکی و نوجوانی‌شان در دهه ۶۰ گذشته، بسیار نوستالژیک و خاطره‌انگیز است. سینما قدس هم که در ابتدای بلوار در میدان ولیعصر قرار گرفته، می‌تواند جزء مراکز فرهنگی بلوار معرفی شود. اما این سینما بیش از آنکه ارتباطی با بلوار داشته باشد، مربوط به خود میدان است. از دیگر مراکز فرهنگی مرتبط با بلوار می‌توان به مراکز فرهنگی موجود در پارک لاله اشاره کرد که در شأن فرهنگی بلوار کشاورز تاثیر می‌گذارد.

زندگی مسکونی
اگر در جست‌وجوی حیات مسکونی در طول جداره بلوار کشاورز باشید، چندان ره به جایی نخواهید برد. محدوده بلوار کشاورز هم مثل بسیاری از نقاط مرکزی تهران امروز، خالی از سکنه شده و حیات مسکونی جا را برای حیات تجاری و اداری و خدماتی خالی کرده است. با این همه بلوار کشاورز، در محدوده اصلی‌اش حتی در گذشته هم چندان کارکرد مسکونی نداشت.
بیشتر جداره بلوار را فضاهای اداری، خدماتی و فرهنگی اشغال کرده‌اند و از گذشته جایی را برای فضاهای مسکونی باقی نگذاشته‌اند. البته به‌جز «برج‌های سامان» که اگرچه درحال‌حاضر رونق مسکونی گذشته را دیگر ندارند، اما هنوز هم، در کنار برج‌های مشابهی مثل اسکان، برج‌های ستارخان یا حتی اکباتان از جمله تجربیات نسبتا موفق برج‌سازی مسکونی در تهران به شمار می‌روند. از برج‌های سامان گذشته، برای یافتن حیات مسکونی باید به یک یا دولایه به سمت جنوب یا شمال بلوار (به‌خصوص شمال) پیش رفت. خیابان‌ها و کوچه‌های جنوبی خیابان زرتشت که در شمال بلوار واقع شده‌اند، جزء معدود نقاطی از مرکز امروزی شهر تهرانند که هنوز در آنجا زندگی مسکونی جریان دارد.

تیپ‌شناسی بناها و ساختمان‌ها
عموم ساختمان‌های جداره بلوار کشاورز را امروز همان ساختمان‌های مدرن بی‌حساب و کتابی اشغال کرده که تهران را به یک اغتشاش معماری تمام‌عیار تبدیل کرده‌اند. نماهای تمام‌شیشه‌ای، سنگی، ورق‌های کامپوزیت آلومینیومی و... با اینکه قدمتی ندارند، هر یک حکایتی از دورانی کوتاه دارند که معماری و ساختمان‌سازی به سیطره یک مد درمی‌آید. اگر ۱۵ یا ۲۰ سال پیش قرار بود کسی درباره تیپ‌شناسی ساختمان‌ها و بناها در جداره بلوار کشاورز بنویسد، بی‌شک می‌نوشت که نمونه‌های زیادی از نخستین تجربه‌های معماری مدرن دهه‌های ۲۰، ۳۰ و ۴۰ در بلوار کشاورز دیده می‌شود؛ خانه‌هایی با بازی‌های حجمی متنوع و سنگین، نماهای آجری، تراورتن، بالکن‌های بزرگ و... اما امروز تعداد این ساختمان‌ها به زحمت به سه، چهار تا می‌رسد. با این همه اگر کسی بلوار را به سمت جنوب برود، به خصوص در حوالی شرقی دانشگاه تهران، هنوز می‌تواند نشانه‌های از این خانه‌ها پیدا کند.

ترافیک و حمل‌ونقل عمومی
زمانی معروف بود که مرکز شهر تهران ترافیک سنگینی دارد و عموما شلوغ است. اما الان اوضاع به گونه‌ای شده که همه جای تهران چنین وضعی پیدا کرده است و طبعا ترافیک بلوار کشاورز هم، به‌خصوص در ساعات اوج صبحگاهی و عصرگاهی اغلب سنگین است. با این حال، ترافیک این منطقه در ساعات اوج، در مقایسه با ترافیک خیلی از نقاط شمالی و غربی و شرقی شهر، وضع
بهتری دارد.
این برتری نسبی تا حدودی به اعمال محدودیت طرح ترافیک برمی‌گردد؛ ضمن آنکه برقراری نظام مناسب حمل‌ونقل عمومی در این منطقه تا حدود زیادی به سهولت ترافیک کمک می‌کند. برخی کارشناسان حمل‌ونقل و ترافیک ساختار منظم هندسی و مدرن محدوده خیابان بلوار و خیابان‌های موازی و متقاطع اطراف آن را یکی از نقاط قوت ترافیکی منطقه می‌دانند که بار ترافیکی را خیلی اوقات به نقاط مختلف شهر توزیع می‌کند.

مطالب مرتبط:

نظرات
ارسال نظر

manicure
- ۱۳۹۶/۰۱/۱۹ - ۱۲:۵۶:۲۹
Excellent way of explaining, and fastidious article to obtain facts concerning my presentation focus, which i am going to deliver in university.
manicure
- ۱۳۹۶/۰۱/۲۰ - ۱۰:۰۶:۱۳
It's in reality a great and helpful piece of information. I am
satisfied that you just shared this useful information with us.
Please keep us informed like this. Thanks for sharing.
manicure
- ۱۳۹۶/۰۲/۱۵ - ۲۱:۱۰:۲۲
Hi there! Would you mind if I share your blog
with my facebook group? There's a lot of folks that I think would really appreciate your content.
Please let me know. Thank you
http://averyexcwdrpsro.exteen.com
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۶ - ۱۹:۲۶:۵۳
Hi there, I found your blog by means of Google even as looking for a comparable topic, your web site came up,
it looks great. I've bookmarked it in my google bookmarks.

Hi there, just changed into aware of your blog through Google, and found
that it's truly informative. I am going to watch out
for brussels. I will appreciate in the event you continue this in future.

Many other people can be benefited out of your writing. Cheers!
http://plaza.rakuten.co.jp/
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۶ - ۲۱:۲۹:۲۶
Pretty! This was an incredibly wonderful post. Many
thanks for supplying this information.
What causes burning pain in Achilles tendon?
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۷ - ۱۰:۴۰:۰۲
What a information of un-ambiguity and preserveness of precious
familiarity on the topic of unpredicted feelings.
Why is my Achilles tendon burning?
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۷ - ۱۷:۵۳:۳۴
I'd like to find out more? I'd care to find out some additional information.
Foot Problems
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۷ - ۱۹:۴۷:۲۲
Have you ever thought about creating an ebook or guest authoring on other
websites? I have a blog based on the same ideas you discuss
and would love to have you share some stories/information. I know my viewers would enjoy your work.
If you're even remotely interested, feel free to send me an e mail.
How do you treat Achilles tendonitis?
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۷ - ۲۲:۱۰:۲۸
At this moment I am going to do my breakfast,
once having my breakfast coming yet again to read further news.
What do you do for a strained Achilles tendon?
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۷ - ۲۳:۲۶:۴۷
I seriously love your blog.. Great colors & theme. Did you create this web site yourself?
Please reply back as I'm hoping to create my own website and would love
to find out where you got this from or what the theme is named.
Thank you!
amiesinibaldi.wordpress.com
- ۱۳۹۶/۰۵/۰۹ - ۰۹:۱۸:۴۶
Why people still make use of to read news papers when in this technological
world all is available on web?
Tyson
- ۱۳۹۶/۰۶/۱۴ - ۲۳:۴۶:۱۷
Amazing! Its in fact awesome post, I have got much clear idea concerning
from this post. http://profimassaz.ru/?option=com_k2&view=itemlist&task=user&id=2693

یک ​تهران ​و ​یک ​بلوار

یک ​تهران ​و ​یک ​بلوار

نظرات

ارسال نظر

manicure

manicure

manicure

http://averyexcwdrpsro.exteen.com

http://plaza.rakuten.co.jp/

What causes burning pain in Achilles tendon?

Why is my Achilles tendon burning?

Foot Problems

How do you treat Achilles tendonitis?

What do you do for a strained Achilles tendon?

amiesinibaldi.wordpress.com

Tyson

یک تهران و یک بلوار

یک تهران و یک بلوار